पोषराजले भने- अल्लारे पारामै लभ परेर विवाह गरियो

२ माघ काठमाडौं । यदि तपाईंले बाटोमा बसेर आफ्नो काममा हिँडिरहेकी युवतीलाई जिस्क्यााउनुभयो भने कस्तो जवाफ पाउनुहुन्छ ? चप्पल, झापड वा गाली हुन सक्छ । तर, व्यापार विज्ञ डा. पोषराज पाण्डे यस्ता भाग्यमानीमा पर्छन् । उनले जुन युवतीलाई बाटोमा बसेर जिस्क्याए, उनैसँग विवाह गर्न पुगे ।

भनिन्छ, प्रेममा कुनै सीमा रेखा हुँदैन । प्रेमले देश, जात, धर्म, वर्ग केही पनि भन्दैन । प्रेम भावनाबाट पलाउने हुँदा जुनसुकै समयमा जो कसैसँग पनि हुन सक्छ । प्रेममा बाँधिन एकापसमा आत्मीयता बढ्नु पर्छ । भारतीय युवती आरती शर्मासँग प्रेम सम्बन्धमा बाँधिएर कसरी विवाह हुन पुग्यो, पाण्डे आफ्नो प्रेम र विवाहबारे यसो भन्छन् ः
१९९० तिरको कुरा हो, मैले भारतको चण्डीगढस्थित पञ्जाब युनिभर्सिटीमा इकोनोमिक्स विषय अध्ययन गरिरहेको थिएँ । क्याम्पसमा केटी जिस्क्याउँदै हिँडिन्थ्यो । अल्लारे उमेरमा केटीहरुसँग जिस्किनु स्वाभाविक पनि हो ।
एकदिन म युनिभर्सिटीबाहिर बसिरहेका बेलामा केटीहरु हिँडिरहेको देखेँ । अनि उनीहरुलाई अल्लारे पारामा जिस्काएर हिँडें । जिस्क्याउँदासम्म थाहा थिएन, उनीहरु मेरै युनिभर्सिटीका विद्यार्थी हुन् भनेर । पछि थाहा भयो उनीहरु मेरै युनिभर्सिटीमा नै पढ्ने विद्यार्थी रहेछन् । उनीहरुमध्येकी थिइन् आरती शर्मा  ।
त्यतिबेला उनलाई जिस्क्याएर हिँडियोे, केही दिन भेट नै भएन । मैले त्यतिबेला जिस्क्याउँदा उनलाई मन पराएरभन्दा पनि अल्लारे पारामा जिस्क्याएको थिएँ । उनले जिस्काउँदा मलाई ‘नोट’ गरेकी रहिछन् । त्यसबेला कुनै प्रतिक्रिया जनाएकी  थिइनन् । पछि भेट हुँदा मलाई जिस्क्याउने केटा यहाँ रहेछ भन्ने लागेको थियो रे ।
सोही युनिभर्सिटीमा मेरो एकजना जुनियर साथी थियो । मैले जिस्क्याएकी केटी त जुनियर साथीको साथी रहिछन् । एक दिन म र ऊ लाइब्रेरीमा पढिरहेका थियौं । त्यो केेटी मेरो जुनियर साथीलाई भेट्न लाइब्रेरीमा आई । दुबैको देखादेख भयो । अनि उनीसँग औपचारिक चिनजान भयो । सम्पर्क बढ्दै गयो । विस्तारै एकले अर्कालाई मन पराउन थालिसकेका रहेछौं । एकदिन मैले विवाह प्रस्ताव राखें ।  उनले पनि स्विकारिन् ।

म पढाइ सिध्याएर नेपाल फर्किएँ । त्यतिबेला अहिलेजस्तो सस्तो फोन सुविधा पनि थिएन । इन्टरनेटको सुविधा पनि थिएन । यसले गर्दा हाम्रो नियमित सम्पर्क भएन ।  फोनमा महिनाको १२/१५ सय रुपैयाँ खर्च हुन्थ्यो । साथै, हुलाकमार्फत् कार्ड  आदानप्रदान हुन्थ्यो । अहिले पनि ती कार्डहरु घरमा भेटिन्छन् ।
हाम्रो प्रेम अरुहरुको जस्तो ‘एक्साइटेड’ थिएन । भेट भयो, चिनजान भयो, मन परायौं, बुवाआमाले मागिदिनु भयो अनि विवाह गर्‍यौं । उनी इन्डियन हुन् । उनका बुवा रिटायर्ड आर्मी अफिसर हुनुहुन्छ ।
हाम्रो विवाह काठमाडौंमा नेपाली परम्पराअनुसार भएको हो । विवाहमा उनका बुवा, आमा, इष्टमित्रहरु यहाँ आउनुभएको थियो । मेरो घर पाल्पा भएपनि काठमाडौंबाट विवाह गरेको हुँ ।
हाम्रो दाम्पत्य जीवन राम्रोसँग चलिरहेको छ । उनी काठमाडौं मेडिकल कलेजमा पढाउँछिन् । विवाहपछि उनले बेलायतबाट पिएचडी गरिन् । हाम्रा दुई छोरा छन् ।
अन्तरदेशीय विवाह भएपनि हामीबीच राम्रो समझदारी छ । जुन देशको भएपनि समझदारी आफै कायम गर्ने कुरा हो । दुबैको संस्कार फरक भएपनि उनी नेपाली समाजमा घुलमिल भएर बस्न सकिन् । अहिले म नेपाली बोल्दा धेरै अंग्रेजी शब्द मिसाउने गर्छु, उनी नेपाली बोलिन् भने एउटा पनि हिन्दी र अंग्रेजी शब्द नमिसाई बोल्ने गर्छिन् ।
उनको परिवारमा बुवाले तिमी अंग्रेजी बोले पुरै अंग्रेजीमा बोल, हिन्दीमा बोले पुरै हिन्दी बोल भनेर सिकाउनुहुन्थ्यो रे । त्यसकै प्रभावले हुन सक्छ, उनी शुद्ध एउटै भाषा बोल्न रुचाउँछिन् ।

Read More

नेपालको दोस्रो जित, भुटान ५ विकेटले पराजित

थाइल्याण्डमा जारी एसीसी महिला प्रिमियर क्रिकेटको तेस्रो खेलमा नेपाल विजयी भएको छ । नेपालले भुटानलाई ५ विकेटले हराएको हो । १ सय ४ रनको सामान्य चुनौती नेपालले २६ ओभर २ बलमा ५ विकेट गुमाएर पूरा गर्‍यो ।

खराव सुरुवात गर्ने क्रममा १७ रन जोड्दा सुरुवातका ३ विकेट गुमाएको नेपालका लागि रुविना क्षेत्रीले अलराउण्ड प्रदर्शन गर्ने क्रममा अविजित रहँदै ३१ रन जोडेसँगै नेपालको जित सुनिश्चित भएको हो । त्यसैगरी, ममता थापाले २० रन बनाइन् ।

यसअघि टस जितेर पहिले फिल्डिङ गरेको नेपालले कसिलो बलिङ गर्ने क्रममा भुटानलाई १ सय ३ रनमै रोकेको थियो । भुटानले निर्धारित ४० ओभरमा ७ विकेट गुमाएर १ सय ३ रनमात्र बनाउन सक्यो ।

कसिलो बलिङ्ग गर्ने क्रममा सोनु खड्का र रुविना क्षेत्रीले २–२ तथा सीता मगर र रेखा रावलले समान १–१ विकेट लिए ।

यसअघि भएको पहिलो खेलमा इरानलाई २ सय २१ रनको फराकिलो अन्तरले हराएको नेपालले दोस्रो खेलमा आयोजक थाइल्याण्डसँग ८ विकेटको हार बेहोरेको थियो ।

एसीसीले पहिलो पटक ४० ओभरको ढाँचामा आयोजना गरेको प्रिमियर क्रिकेटमा एसियाका टेष्ट नखेल्ने ६ राष्ट्रहरु सहभागी छन् । शीर्ष दुई टिमले उपाधिका लागि फाइनल खेल्ने भएकाले फाइनल प्रवेशका लागि नेपाललाई अबका सबै खेलमा फराकिलो जित हात पार्नुपर्ने जरुरी छ ।

चौंथो खेलमा नेपालले आइतबार चीनको सामना गर्नेछ । त्यसैगरी, अन्तिम खेलमा नेपालको भिडन्त सोमबार चीरपरिचित प्रतिद्धन्द्धी हङकङसँग हुनेछ ।

Read More

स्याङ्जाको एक विद्यालयलाई कम्प्युटर तथा सौर्यवत्ती हस्तान्तरण

स्याङ्जा, फागुन २ गते । उत्तरपूर्वी स्याङ्जाको रापाकोट गाविसमा रहेको जन उच्चमाध्यमिक विद्यालयलाई रोटरी क्लब इन्टरनेसनल बेलायतले रु नौ लाख रुपैयाँ बराबरका पाँच थान कम्प्युटर, इन्टरनेट जडान उपकरण, सोलार प्यानल र ब्याट्री बिहीबार हस्तान्तरण गरेको छ ।

रोटरी क्लब अफ हिमालयन गोर्खा नेपाल र रोटरी क्लब इन्टरनेसनल बेलायतले संयुक्तरुपमा यहाँ एक कार्यक्रमको आयोजना गरी कम्प्युटर लगायतका सामग्री विद्यालयलाई हस्तान्तरण गरिएको विद्यालयका प्राचार्य तारापति पौडेलले जानकारी दिनुभयो  । कम्प्युटर तथा उपकरण हस्तान्तरण समारोहमा बोल्दै रोटरी क्लब इन्टरनेसनल बेलायतका एन्डी मोरिसनले यी सामग्रीको सही प्रयोग भएमा विद्यार्थीहरुमा स्वअध्ययन तथा अनुसन्धान गर्ने सीपको विकास हुने धारणा राख्नुभयो ।
विद्यालयका प्राचार्य पौडेलले तत्कालै विद्यालयमा इन्टरनेट जडान गरी सूचना प्रविधिसम्बन्धी कार्यक्रम सञ्चालन गर्ने प्रतिबद्धता जनाउनुभयो ।

Read More

यौनकर्मीको सङ्ख्या बढ्दै

सुर्खेत । जिल्लामा पछिल्लो छ महिनाको अवधिमा मात्रै झन्डै १५० यौन व्यवसायी महिलाको पहिचान भएको यहाँको एक गैरसरकारी संस्थाले जनाएको छ ।जिल्लामा एकीकृत एचआइभी र एड्स रोकथाम, हेरचाह र सहयोग कार्यक्रम सञ्चालन गर्दै आएको गैरसरकारी संस्था समाज जागरण केन्द्र (स्याक) नेपालले पछिल्लो छ महिनाको अवधिमा मात्रै जिल्लाका विभिन्न गाविस र नगरपालिकामा गरी १२० जना नयाँ यौन व्यवसायी महिलाको पहिचान भएको दाबी गरेको छ ।

पछिल्लो छ महिनाको नयाँ तथ्याङ्कअनुसार १२० जना नयाँ यौन व्यवसाय थपिएपछि जिल्लामा यौन व्यवसायीको सङ्ख्या ६१६ पुगेको एकीकृत एचआइभी र एड्स रोकथाम, हेरचाह र सहयोग कार्यक्रमका संयोजक चन्द्र विकले जानकारी दिनुभयो ।
उहाँले जिल्लामा यौन व्यवसायीको सङ्ख्या रहेक महिनामा थपिने गरेको दाबी गर्नुभयो । “हरेक महिना नयाँ यौन व्यवसायीको पहिचान हुने गरेको छ,” उहाँले भन्नुभयो, “कतिपय सहजै खुल्ने गरेका छन्, नखुल्नेको सङ्ख्या अझ धेरै छ ।”जिल्लाको एउटा नगरपालिकासहित विभिन्न गाविसका महिला यौन व्यवसायमा संलग्न रहेको संस्थाले जनाएको छ । वीरेन्द्रनगर नगरपालिका, घुमखहरे, सहारे, मालारानी, राकम, दहचौर, मैनतडा, मेहेलकुना, गुमी, रामघाट, दशरथपुर, लेखफर्सा, छिन्चु, जर्बुटा, लाटीकोइली, उत्तरगङगा, बिजौरा, गुठु, विद्यापुर, सालकोट, बाबियाचौर, आग्रीगाउँ, बजेडी चौर र घोरेटा गाविसमा यौनकर्मी महिला भेटिएको संस्थाको दाबी छ । कार्यक्रमका संयोजक चन्द्र विकले यौनकर्मी महिलाको सङ्ख्या बढ्दै गएको भन्दै त्यसमा पनि विवाहित महिला धेरै भएको जानकारी दिनुभयो । पछिल्लो छ महिनाको तथ्याङ्कमा मात्रै यौन व्यवसायमा संलग्नमध्ये विवाहित महिलाको सङ्ख्या ८७ छ भने अविवाहितको सङ्ख्या ३३ रहेको छ ।यस्तो व्यवसायमा लागेकामध्ये सबैभन्दा धेरै १५ देखि २४ वर्षसम्मका रहेको विकले जानकारी दिनुभयो । गरिबी, पारिवारिक समस्या, श्रीमान्को व्यवहार, श्रीमान् घरमा नहुनुजस्ता विभिन्न बाध्यात्मक परिस्थितिका कारणले महिला यस पेसामा संलग्न हुने गरेको संस्थाको अनुमान छ । साथै द्वन्द्वपीडित, श्रीमान् विदेश गएका महिला, विद्यार्थी पनि यो पेसामा संलग्न रहेको संस्थाले बताएको छ ।
संस्थाले एचआइभी एड्स र अन्य यौन रोगको जोखिमलाई मध्यनजर गर्दै यौन व्यवसायीलाई यसबारे सचेत पार्ने तथा सुझाव दिने गरेको छ । संस्थाले असुरक्षित यौनसम्पर्कबाट बच्न सचेत गराएपछि उनीहरुले अहिले कन्डमबिना शारीरिक सम्बन्ध नराख्ने र महिना महिनामा जाँच गर्ने गरेका छन् । छ महिनाको अवधिमा ६७ जनाको रगतको निःशुल्क जाँच गरी उपचारका लागि सिफारिससमेत गरिएको संस्थाले जनाएको छ ।
पहिचान भएका यौनकर्मीमध्ये कसैलाई पनि एचआइभी पोजेटिभ भने नदेखिएको संस्थाले बताएको छ ।

Read More

कांग्रेसलाई पशुपतिनाथले सत्वुद्धि दिउन्ः खनाल

२९ माघ, काठमाडौं । नेकपा एमालेका अध्यक्ष झलनाथ खनालले कांग्रेससँग भएको सात बुँदे सहमति अक्षरस पालना हुनपर्ने बताएका छन् । संविधानसभा बैठकबाट बाहिरिने क्रममा अध्यक्ष खनालले सञ्चारकर्मीहरुसँग कुराकानी गर्दै कांग्रेससँग भएका लिखित र अलिखित सहमति कार्यान्वयन गर्नुपर्नेमा जोड दिए ।

अध्यक्ष खनालले एमाले अहिले पनि सहमतिकै पक्षमा रहेको बताउँदै कांग्रेस सहमतिबाट पछि हटेको आरोप लगाए । ‘राष्ट्र सहमतिको पक्षमा छ, संविधान बनाउने प्रक्रियामा अघि बढिरहेको अवस्थामा सहमति कार्यान्वयन गर्न कांग्रेसलाई पशुपतिनाथले सद्बुद्धि दिउन् ।’
सरकार निर्माणका लागि कांग्रेससँग भएको सात बुँदे सहमतिका क्रममा गृहमन्त्रालय आफूहरुलाई दिने सैद्दान्तिक सहमति भएको दाबी एमालेको छ भने कांग्रेसले त्यो कुरालाई अस्वीकार गरिरहेको छ ।
संविधानसभा बैठकबाट बाहिरिने क्रममा एमाले उपाध्यक्ष वामदेव गौतमले सञ्चारकर्मीहरुसँग छोटो प्रतिक्रिया दिँदै सबै मन्त्रालय एमालेले कांग्रेसलाई जिम्मा लगाइदिएको बताए ।
‘कांग्रेसले सहमति तोडेपछि हामीले सबै मन्त्रालय कांग्रेसलाई जिम्मा दिएका छौं, अब कांग्रेसले नै सरकार चलाउँछ ।’
यसैबीच नेकपा एमालेले सुशील कोइरालालाई प्रधानमन्त्री बनाउन मतदान गरेका दलहरुसाग अहिले छलफल गर्दैछ ।

Read More

एभरेष्ट बैंकले सभासदलाई यसरी भेडा बनायो

निजी बैंकमा खाता नखोले सभासदले तलब नपाउने

 

नेपालमा सिंहदरबारभित्रै कसरी भारतीयको प्रभाव छ भन्ने कुराको प्रमाण खोजिरहन अब अन्त जानुपर्दैन, सार्वभौम भनिएको संविधानसभाका सम्मानित सभासद एवं कानून निर्माताले थाप्ने तलब कहाँबाट झर्छ भन्ने खोज्दा स्पष्ट हुन्छ ।

व्यवस्थापिका संसदले सूचना नै निकालेर भारतको पञ्जाव बैंकसँग सम्बन्धन रहेको र नेपालमा समेत भारतीय नागरिक नै प्रमुख सञ्चालक रहेको एभरेष्ट बैंकमा अनिवार्य खाता खोल्नुपर्ने उर्दी गरेको छ । कुनै स्वाभिमानी सभासदले नेपाल सरकारले सञ्चालन गरेको बैंक वा नेपाली नागरिकको पूर्ण लगानीमा फस्टाइरहेका बैंकमा खाता खोलेर तलब खान पाइन्न । किनभने सचिवायलले भनेको छ कि हामीसँग कारोबार भइरहेको एभरेष्ट बैंकमै अनिवार्यरुपमै खाता खोल्नुपर्नेछ ।

देशको नियम, कानून र संविधान लेख्न चुनिएका सभासदहरु आफ्नो तलव र सुविधाका लागि लाचार भएर धमाधम एभरेष्ट बैंकमा खाता खोलिरहेका छन् । संसद सचिवालयभित्रै सरकारी कर्मचारीले खोलिदिन्छन् निजी बैंकको खाता ।

कसले चलाएको छ एभरेष्ट ?

सभासदले अनिवार्य खाता खोल्नुपर्ने एभरेष्ट बैंकमा भारतीय वाणिज्य बैंक ‘पञ्जाब नेसनल बैंक’को २० प्रतिशत लगानी छ । के.राममोहन र राकेश गुप्ता पञ्जाब नेसनल बैंकका तर्फबाट नेपालको ‘क’ वर्गको इजाजत प्राप्त एभरेष्ट बैंकको सञ्चालक समितिमा छन् । पञ्जाब नेसनल बैंककै कर्मचारी एके आलुवालिया यसका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत छन् । बैंकका तीनजना सहायक महाप्रबन्धकमध्ये एके बन्सल र एचपी कुल्कर्नी दुईजना बाहेक हुमनाथ गुरुङ्गमात्रै नेपाली हुन् ।

बैंकका अध्यक्ष बीके श्रेष्ठ हुन् । उनको सबै व्यापार भारतमा भएकाले उनी बैंकको सञ्चालक समितिको बैठकमा मात्रै नेपाल आउने गरेका छन् । श्रेष्ठको कोलकातामा होमियोपेथिक औषधि कम्पनी छ । जुन भारतकै मुख्य १० मध्येमा पर्छ । श्रेष्ठले सिक्किम र कोलकातामा रक्सी कम्पनी पनि चलाउँदै आएका थिए । श्रेष्ठको व्यापारलाई भारतसँग सञ्चालित बैंकले कस्तो सुविधा दिएको छ भने सिंहदरबारमा हालिएको पैसा भारतमा सीधै एटिएमबाट निकाल्न सकिन्छ ।

नेपाल सरकारले सिंहदरबार परिसरभित्र कुनै पनि बैंकलाई शाखा खोल्न दिएको छैन । तर, एभरेष्ट बैंकको शाखा स्थापना गर्न भने निःशुल्क भवन उपलब्ध गराएको छ । सतप्रतिशत सरकारी लगानीको राष्ट्रिय वाणिज्य बैंकले एक वर्षअघि सिंहदरबार परिसरमा शाखा खोल्न अनुमति माग्दा सरकारले अनुमति दिएन ।

सरकारी बैंकलाई प्राथमिकता दिनु राम्रो : पूर्वसभासद रोका

पूर्वसभासद एवं अर्थशास्त्री हरि रोका आफूले यसकारे संविधानसभा छँदा प्रश्न उठाएको बताउँछन् । उनका अनुसार सिंहदरबारभित्र सरकारी बैंकलाई प्राथमिकता दिएको भए सरकारी बैंकको विकासमा सहयोग पुग्थ्यो । सरकारको स्वामित्वमा रहेको वाणिज्य बैंकसँग पनि एटिएम सेवा रहेको र एभरेष्टको भन्दा बढी जिल्लामा शाखा रहेको अवस्थामा किन निजी बैंकलाई सिंहदरबार छिराइयो भनेर आफूले प्रश्न उठाएको रोकाको भनाइ छ ।

निजी बैंकलाई सिंहदरबारभित्रै प्राथमिकता दिँदा राम्रो सन्देश नजाने रोकाको विश्लेषण छ । ‘तर, यसमा प्रधानमन्त्री, अर्थमन्त्री र सभामुखको तजबिजीजस्तै अधिकार हुँदोरहेछ,’- रोकाले अनलाइनखबरसँग भने ।

पूर्वसभामुख भन्छन्- मेरो काम हैन, सिंहदरबारले गरेको हो

पूर्वसभामुखसमेत रहेका सभासद सुवासचन्द्र नेम्वाङले भने पञ्जावसँग गाँसिएको एभरेष्ट बैंकलाई सिंहदरबारभित्र काउन्टर सञ्चालन गर्न दिने कार्यमा आफ्नो हात नरहेको अनलाइनखबरलाई बताए । ‘अरु बैंकले पनि धेरै जोड गरेका थिए रे, एभरेष्ट बैंकले सरकारसँगै प्रक्रिया पुर्‍याएर आएको हो, नेम्वाङले अनलाइनखबरसँग भने, ‘सिंहदरबारमा बैंकिङ काउन्टर खोल्न दिने-नदिने सरकारको विषय हो, संसदको होइन ।’

पहिले राष्ट्र बैंकसँग कारोबार हुन्थ्यो

अन्तरिम व्यवस्थापिका संसद रहँदासम्म सभासदको तलब राष्ट्र बैंकबाट बुझ्ने चलन थियो । लेखा शाखाले काटिदिएको चेक सांसदहरुले थापाथलीमा गएर लिन्थे ।

पहिलो संविधानसभापछि सिंहरबारभित्र एकाएक एभरेष्ट बैंक प्रवेश गरेको हो । यो नेपालका ७५ वटै जिम्मामा यसका शाखा छैनन् । कुल ५० वटामात्रै शाखा रहेको यो बैंकमा खोलिने खाता ७५ वटै जिल्लामा भँजाउने सुविधा सभासदहरुलाई छैन । तैपनि सभासदहरु यही बैंकमा खाता खोल्न बाध्य छन् ।

यस सम्बन्धमा एभरेष्ट बैंकका कानूनी विभागका प्रमुख धर्मप्रसाद गौलीसँग सम्पर्क गर्दा उनले आफूलाई यसबारे कुनै जानकारी नभएको र होमनाथ गुरुङलाई सोध्नुपर्ने बताए । गुरुङलाई सम्पर्क गर्दा पीएले ‘के काम छ, उहाँ बीजी हुनुहुन्छ’ भन्दै सम्पर्क दिन मानिनन् ।

Read More

क्यान्सर के हो ?

(जानकारी शेयर गर्ने गर्नुहोला ता की तपाइको फेसबुक हेर्नेले पनि केही ज्ञान पाओस...तपाईलाई काम नलागे पनि तपाइको साथीलाई/आफन्तलाई कामलाग्न सक्छ )

============
प्रा.डा.अञ्जनीकुमार शर्मा
वरिष्ठ शल्यचिकित्सक
नेपाल मेडिकल कलेज
श्वभर जस्तै हाम्रो देश नेपालमा पनि क्यान्सर रोगबाट पीडित हुनेहरुको संख्यामा बृद्धि हुदै गएको छ । यो रोगबाट पीडित व्यक्ति र परिवारको जिज्ञासा हुन्छ-यो रोगले मलाई किन समात्यो ? यो रोगबाट बच्ने के के उपाया छन् ? क्यान्सर पीडित रोगीमा यो जिज्ञासा देखापर्नु वास्तबमा सही पनि हो । बेलायतमा ७० वर्ष उमेर पुगेका व्यक्तिहरुमध्ये ३० प्रतिशतलाई क्यान्सर हुने संभावना बढी देखिएको छ । ३० प्रतिशतमध्ये ३३ प्रतिशत रोगीलाई उचित उपचारपछि केही वर्ष बचाउन सकिन्छ तर बााकी ३३ प्रतिशत रोगीलाई यो रोगबाट बचाउन सकिएको छैन । क्यान्सर रोगीहरुको पाच वर्षभित्रमा मृत्यू हुने प्राय निश्चित हुन्छ । आज पनि बेलायतमा करिब १ लाख ६० हजार ब्यक्ति क्यान्सर रोगका कारण मर्छन् ।
हाम्रो देशमा कति व्यक्तिहरु क्यान्सरबाट पीडित छन् वा मर्छन् ? भन्ने सही तथ्यांकको अभावमा किटान गर्न गाह्रो छ । हामीकहा के, कस्तो क्यान्सरबाट पीडित रोगी कति छन् भन्ने थाहा नहुनाले नै यसको रोगथाममा असजिलो भइरहेको छ । यो तीतो सत्य हो ।
काठमाडौंका मुख्य पाच अस्पतालहरुमा भर्ना भएका रोगीहरुमध्ये क्यान्सरबाट पीडित रोगीहरुकेा संख्या १९८९ मा १७ प्रतिशत रहेको थियो भने सन् १९९४ मा यो प्रतिशत बढेर २३ पुगेको थियो । यसबाट सहजै अनुमान लगाउन सकिन्छ कि नेपालमा पनि क्यान्सरबाट पीडित रोगीहरुको संख्या बर्सेनी बढ्दो छ।
क्यान्सरका प्रकार
१. पाकस्थलीको क्यान्सर २. पाठेघरको क्यान्सर
३. फोक्सो -ब्रोंकस) ४. थाइराइडको क्यान्सर
५. छालाको क्यान्सर ६. लिम्फोमा क्यान्सर
७. ल्युकिमिया क्यान्सर ८. स्तनको क्यान्सर
९. प्रोस्टेटको क्यान्सर १०. मुखको क्यान्सर
क्यान्सर हुने मूल कारण यही नै हो भनेर किटान गर्न नसकिएकाले यसबाट जोगिने उपायाहरुका बारेमा लेख्न अलि असजिलो छ ।
क्यान्सर गराउने कारक तत्व
ख कतिपय रोगहरुमा वंशानुगत रुपमै क्यान्सरको जीन बाबुआमाबाट छोराछोरीमा जाने गर्दछ । जीनमा देखिने खराबीके कारणले गर्दा यो रोग आमाबाबुबाट छोराछोरीमा जान्छ । उदाहरणार्थ कोलन र रेक्टमको क्यान्सर, स्तनको क्यान्सर, जेरोडर्मा पिगमेन्टोसा, रेटिनो ब्लास्टोमा जस्ता क्यान्सरहरु वंशाणुगत रुपमा देखापर्नेमा गनिन्छन्। यस सहस्राव्दीभित्रै वंशानुगत रुपमा देखिने क्यान्सरका रोगीको संख्या वंशानुगत जेनेटिक इन्जियनियरिङ पद्धतिद्धारा -वंशाणुगत जीन हटाउने प्रक्रिया) छोराछोरीमा जान नदिनसक्ने संभावना देखिएको छ । त्यसैले क्यान्सरबाट जीन भएका बाबुआमाले पनि छोराछारी नपाउने प्रतिज्ञा गरेर भावी सन्ततीलाई वंशानुगत क्यान्सरबाट जोगाउन सक्छन् ।
ख एकपटक चोट लागी बारम्बार घाउ भइरहेमा पनि क्यान्सर हुने संभावना हुन्छ । यस्ता क्यान्सरहरुमा पाठेघर, मुख र गिजाका क्यान्सर पर्दछन् । त्यस्तै अल्ट्रा भ्वायलेट लाइट तथा रेडियमको विकिरणका कारण छाला, रगत र गााडको क्यान्सर हुनसक्दछ ।
ख धुम्रपान वा सुर्तिसेवन गर्नेलाई फोक्सो, मुख र गिजाको क्यान्सर हुने सम्भावना बढी मात्रामा हुने गर्दछ । त्यस्तै आफ्लोटोक्सिन को प्रभावले लिभर वा पाकस्थलीको क्यान्सर हुनसक्छ । त्यस्तै गरी नुन धेरै खाने वा टिनको डिब्बामा राखिएका नुनयुक्त मासु-माछा खाने, सेकेको वा पोलेको मासु खाने व्यक्तिलाई पनि पाकस्थलीको क्यान्सर हुनसक्ने वढी संभावना रहन्छ । त्इस्तै रक्सी सेवना गर्नेलाई सिरोसि वा लिभरको क्यान्सर हुन सक्दछ ।
ख एब्स्टीन बार भाइरसद्धारा नेजोपेरीन्जीयल क्यान्सर ह्युम्यान पैपिलोमा भाइरसद्धारा पाठेघरको मुखको क्यान्सर हुनसक्छ । धेरै पुरुषसाग सम्भोग गर्ने महिलालाई हृयूमन प्यापिलोमा भाइरस संक्रमण भएमा पाठेघरको क्यान्सर हुने सम्भावना बढी हुन्छ । त्यस्तै पाकस्थलीको क्यान्सर भएको व्यक्तिमा हेलिकोव्याक्टर पाइरोलीको संक्रमण भएको पाइन्छ भने हेपाटाइटिस बी भएका रोगीहरुलाई कलेजोको क्यान्सर हुने सम्भावना अत्यधिक मात्रामा पाइन्छ । क्यान्सर हुदैमा मुत्यु हुन्छ भन्ने अवधारणालाई हामीले आफ्नो मनबाट हटाउनै पर्छ । त्यसलाई तिलाञ्जली दिनु जरुरी छ । सुरुमा नै पत्ता लागेर उचित उपचार गरेको खण्डमा क्यान्सरबाट मुक्ति पाइन्छ । क्यान्सर सरुवा रोग होइन । प्रत्येक व्यक्तिले आफ्नो दैनिक क्रियाकलापमा शारीरिक व्यायाम गरे, खानपानमा ध्यान राखे, पथपरहेज गरे र थोरै मात्रै पनि आफ्नो स्वास्थ्यप्रति चेतनशील भइदिए क्यान्सरजस्तो रोगबाट अवश्य मुक्ति पाउन सकिन्छ ।

क्यान्सरका लक्षण
साधारण उपचारबाट निको नहुने घाउ खटिराहरु । नदुख्ने गिर्खाहरु देखिनु । गिर्खाहरु बढ्दै जानु, । गिर्खाहरु विशेषतः महिलाहरुको स्तनमा देखापर्दछ। शरीरका विभिन्न भागबाट रक्तश्राव, पिपश्राव हुनु । बराबर अपच र निल्नलाई अफ्ट्यारो हुनु । कव्जियत हुनु र पिसाब फेर्नमा कठिनाइ हुनु । वजन घट्दै जानु । कोठीको आकार परिवर्तन हुनु ।
क्यान्सर हुने मुख्य भाग
ख मुख र गलाको क्यान्सर ख पाठेघरको क्यान्सर
ख स्तनको क्यान्सर ख फोक्सोको क्यान्सर
ख लिंगको क्यान्सर ख छाला कोठीको क्यान्सर

क्यान्सरबाट छुटकारा पाउने उपाय
हरेक व्यक्तिले प्रत्येक दिन आधाघण्टा शारीरिक व्यायाम गर्नाले मांसपेशीलाई मजबुत तुल्याई पाचन क्रियामा ठूलो मद्दत पुग्ने गर्छ । यस्तो व्यायामले शरीरका विभिन्न भागमा रक्तसञ्चार गराउाछ । फलः शरीर फूर्तिलो हुने गर्दछ ।
हामी जीवनयापनका लागि विभिन्न किसिमका र स्वादका खानेकुरा खाने गर्दछौं। तर दैनिक भोजनमा पनि हामीले विचार पुर्‍यायौं भने रोगहरुबाट टाढा रहन सक्छौं । खानामा हरियो तरकारी, सागसब्जी -हाई फाइबर डाइट) खाने गरेमा हामी कोलन र रेक्टमको क्यान्सरबाट जोगिन सक्छौं । बोसो बढी भएको खानेकुरा र बट्टामा बन्द गरिएका खानेकुराले स्वास्थ्यमा नराम्रो असर पारिरहेकेा हुनसक्छ। बोसो धेरै खाएमा पित्तसाग मिली ठूलो आन्द्राको क्यान्सर गराउनसक्छ । त्यस्तै टिनको डिब्बामा प्याक गरिएका माछा-मासुमा नुनको मात्रा बढी हुने भएकाले निट्रोसोमाइन बन्ने गर्दछ । जसले पाकस्थलीको क्यान्सर हुने सम्भावना बढी हुन्छ । त्यसैले यस्ता खानाको सेवनमा ध्यान पुर्‍याउनु नितान्त जरुरी छ । रक्सी वा वियरको अत्यधिक सेवनले लिभरको सिरोसिस हुनजाने र पछि हेपाटोमा वा कलेजोको क्यान्सर हुनसक्छ । त्यसैले यस्ता पेय पदार्थको सेवनमा पनि हामीले सचेतता अपनाउनु जरुरी छ ।
हामीले साधारण खाजाका रुपमा प्रयोग गर्ने बदाम मुमफली, मकै, बासी वा ढुसी परेका खाना खाएमा र अन्य तेलहन वस्तुमा अफ्लाटोक्सिन हुने भएकाले यसले कलेजो र पाकस्थलीको क्यान्सर गराउने गर्दछ । त्यसैले यस्ता खाद्य सामग्रीलगायत सेकेको पोलेको मासुको सेवन गर्दा होस् पुर्‍याउनु पर्ने हुन्छ । अलिकति हेलचेक्र्याइंले भयावह रोगलाई ननिम्त्याओस् । त्यसैले हामीले दैनिक खानामा पहेंला फलफूलहरु, दाल, हरियो मटर, खाग, हरिया तरकारीहरु, बोक्रोसमेतको आलु, गहुा, चना, मकै इत्यादिको सेवन गर्न सक्यौं भने हमी र हाम्रो परिवारका लागि राम्रो हुन्छ ।
यसका साथै चोकरसहितको गहुाको पिठो, मकै, फापरका रोटीहरु, हाई फाइबर भएका सागपात -रायो, चम्सुर, पालुङ्गो बेथे, तोरी आदि) बारम्बार खाने गर्नुपर्दछ। यसको सेवनले कब्जियत हुन दिादैन र यसले स्वस्थ राख्नमा दूरगामी भूमिका खेलेको हुन्छ । माछा, रेडमिट, कुखुराको मासु पनि उमालेर खाादा बेस हुन्छ । अचेल बजारमा सूर्यमुखी, मकै र भटमासक तेल पाइने गरेका छन्, यी तेलमा पकाइएका अथवा तारेका खानेकुरा खाादा राम्रो हुन्छ । तर बोसो, घिउ, मार्जरिन फूलकेा तेल नखानु नै स्वास्थ्यका लागि हितकर हुन्छ ।
हामीकहाा, विशेषगरी सहरी क्षेत्रमा, फास्टफुडको चलन सुरु भइसकेकेा छ । सेकुवा, धेरै नुन हाली लामो समयसम्म रहने गरी टिनमा बन्द गरी राखिएका माछा-मासुको चलन बढ्दो छ । एक जना क्यानेडियन वैज्ञानिकले गरेको अनुसन्धानअनुसार, २०० खिल्ली चुरोटको असर उस्तै उस्तै हुन्छ क्यान्सर गराउनका लागि । त्यसैले हामीले सेकुवा र रक्सीको सेवन सक्दो कम गर्नु नै राम्रो हुन्छ । उमेर ढलेका व्यक्तिहरुको इम्युन शक्तिमा ह्रास आउने भएकाले त्यस्ता व्यक्तिहरुले स्वस्थ जीवनयापन गर्न भिटामिन ए, बी, सी तथा ई का साथै बिटा, केरोटिन, जिंक र सेलोनियम आदिको प्रयोग गरेमा शरीरको इम्युन शक्ति बढ्ने गर्छ । सुन्तला, काउली, ब्रोकाउली, केरा, सागपात, गाजरको सेवन गरिहेमा क्यान्सरबाट जोगिन सकिन्छ ।
क्यान्सर लाग्ने एकदमै कडा कारक तत्वका रुपमा सुर्तिजन्य वस्तुहरुको प्रयोगलाई लिइन्छ । यस्ता सुर्तीजन्य वस्तुहरुको प्रयोगले मुख, नाक, गला, इसोफेगस, फोक्सो, पाकस्थली, मुत्रथैली, पाठेघर र स्तनको क्यान्सर गर्नमा सहयोग गर्दछ भन्ने सिद्ध भइसकेको छ । अर्थात सुर्तीजन्य लागू पदार्थको प्रयोग गर्नेहरुमा क्यान्सर बढी देखिने गरेको छ । त्यसैले यी लागू पदार्थको प्रयोग अथवा सेवन नगरेमा क्यान्सर जस्तो भयावह रोगबाट बच्न सकिन्छ । हाम्रो देशमा ६५ देखि ७५ प्रतिशत मानिसहरु सूर्तीजन्य वस्तुहरुको प्रयोग गर्ने गर्दछन् । त्यसैले पनि हाम्रो मुलुकमा ब्रांेकस र फोक्सोको क्यान्सर हुनेको संख्या बढी पाइएको छ । तराई क्षेत्रमा सूर्ती वा जर्दाको प्रयोग कुन रुपमा हुन्छ त्यसबारेमा भनिरहनु नपर्ला । त्यसैले पनि त्यस क्षेत्रमा मुख र गिजाको क्यान्सरका रोगी बढी देखिएका छन् । सुरुमा सेतो दाग हुन्छ । तर जब त्यसप्रति वास्ता गरिदैन तब त्यसले क्यान्सरको रुप लिन्छ । त्यसकारण सूर्तीजन्य वस्तु त्याग्नुस्, क्यान्सरबाट बााच्नुस्, भन्ने नारालाई हामीले आत्मसात् गर्दै व्यवहारमा नै लागू गर्नुपर्ने अहिलेको आवश्यकता भएको छ ।
क्यान्सरजस्तो भयावह रोगबाट बच्न हामीले स्वास्थ्यप्रति चेनशील भई आफ्नो स्वास्थ्य परीक्षण बारम्बार गराइ रहनुपर्दछ । हाम्रो स्वास्थ्य स्थितिलाई ध्यानमा राखेर अलिकति मात्र पनि दूरदर्शी कदम चाल्न सकेको खण्डमा हामी क्यान्सरलाई पाखा लगाउन सक्छौं । सानै उमेरमा बच्चा पाएमा वा धेरै बच्चा पाएका महिलालाई पाठेघरको क्यान्सरको सम्भावना बढी हुन्छ । त्यस्तै धेरै पुरुषसाग यौन सम्बन्ध राख्ने महिलालाई पाठेघरको क्यान्सर भएको पाइन्छ । त्यसैले यसप्रति सचेत भई धेरै बच्चा नपाउने, कलिलो उमेरमा बच्चा नजन्माउने सोच लिएको खण्डमा यो रोगबाट हामी बच्न सक्छौं । यौन सम्पर्क राख्ने महिलाले सहवासपछि आफ्नो यौन अंगको सरसफाई गर्नु नितान्त जरुर छ । सरसफाइ नगरे इन्फेक्सन भई घाउ हुने सम्भावना बढी रहन्छ र यस्तो घाउ धेरै दिनसम्म रहे यसैले क्यान्सरको रुप धारण गर्न सक्छ ।
त्यसैगरी ३०-३५ वर्ष पुगेकी महिलाले पाठेघरबाट निस्कने पानीको बरोबर जााच गराउनु भविष्यमा देखिने सम्भाव्य खतराबाट जोगिने सर्वोत्तम उपाय हो । प्याप स्मेयर गराउने सुविधा सबै अस्पतालहरुमा भएकाले विकसित मुलुकहरुमा पाठेघरको क्यान्सरका रोगीहरुकेा संख्या एकदमै कम छ । यदि उक्त सुविधा हाम्रा सबै अस्पतालहरुमा पनि भए पाठेघरको क्यान्सरबाट हामीकहाा पनि न्यून गर्न सकिन्छ । ३५ वर्ष पुगेकी महिलाको पाठेघरबाट रक्तश्राव भएमा त्यस्ता रोगीले बराबर जााच गराइरहनुपर्दछ । भोलि जचााउला, पर्सी जचााउला भनेर यसप्रति हेलचेक्र्याइ कदापी गर्नुहुादैन । शरीरमा घाउ खटिरा जसको पनि हुनसक्छ । यस्ता घाउ खटिराको समयमै उपचार गराइहाल्नुपर्छ । उपचार गर्दागर्दै पनि निको नभएमा, उपचार गर्न ढिलो गरेमा खटिरा, घाउ क्यान्सर बन्न सक्छन् । त्यसैले सानातिना खटिरा घाउ भए पनि सानो नसम्झौं । समयमै जााच गराऔं ।
गुदद्धारबाट रक्तश्राव भएमा र कव्जियत भएमा पनि डाक्टरी सल्लाह लिइहाल्नुपर्छ। किनकि यस्तै लक्ष्यणले पनि क्यान्सर रोग हुने संकेत गर्दछ । अनायास शरीरका कुनै भागबाट रक्तश्राव र पीपश्राव भएमा यसतर्फ सचेत भएर जााच गराइहाल्नुपर्दछ।।
खोक्दा कफमा रगत देखापरेमा, रगत बान्ता गरेमा, दिसामा पचेको कालो रगत देखिएमा, पिसाबमा रगत देखिएमा, पुरुषको लिंगमा घाउ देखिएमा र घाउ बढ्दै गएमा त्यस्ता खराबीहरुले विभिन्न किसिमका क्यान्सर हुने सम्भावना अत्यधिक हुनेगर्दछ । त्यसैले क्यान्सर हुन नदिन समयमै सचेत हुनु जरुरी छ। उमेर पुगेका व्यक्तिहरुलाई खान मन नलागेमा, बारम्बार अपच भइरहेमा, आाखा पहेंलो भएमा र नदुख्ने गिर्खा देखापरेमा चिकित्सकसाग उचि तउपचारका लागि सल्लाह लिइहाल्नुपर्दछ । नभए यस्तोमा पैंक्रियाजको क्यान्सर हुने सम्भावना हुन्छ ।
त्यस्तै शरीरको वजन अनायास तर निरन्तर घट्दै गएमा, शरीरको सुन्दरताको प्रतिक कालो कोठी एकाएक बढेमा, फिजिादै गएमा वा घाउ भएमा डाक्टरी सल्लाह लिनु अति आवश्यक हुन्छ ।
रोकथाम
सागपात, फलफूल, दुध, दही खाने । तारेको पालेको वा बासी खानेकुरा नखाने । दैनिक व्यायाम गर्ने । सूर्तिजन्य वस्तु, रक्सी, जााडको सेवन नगर्ने । स्वच्छ वातावरणमा बस्ने । आफ्नो स्वास्थ्यप्रति चेनशील भई समय-समयमा स्वास्थ्य परीक्षण गराउने ।
____________________________________
ज्ञान बाँड्नु सबैभन्दा ठूलो धर्म हो त्यसैले सबैले लाइक तथा शेयर गर्न नभुल्नुहोला !!

Read More