धुम्रपान तथा सुर्तिजन्य पदार्थबारे जानकारी

धू्रमपान तथा सूर्ती सेवनबाट उत्पन्न हुने स्वास्थ्य समस्याहरु निम्न छन् ः
क.तत्कालै हुने समस्या
–खोकी लाग्ने
–श्वास फेर्न गाह्रो हुने,दम बढ्ने
–कसै कसैलाई वाक वाक लाग्ने
–पेट दुख्ने
–रुची घट्ने दुब्लाउदै जाने
–यौन चाहनामा हस आउने
ख.दीर्घकालिन समस्याहरु
–दाँत बिग्रने
–औला पहेलो हुने
–स्याँ स्याँ (दम बढ्ने ) तथा अन्य श्वास प्रश्वास सम्बन्धी जीर्ण रोगहरु
–रगत तथा रक्त नलीहरुमा असामान्य परिवर्तन हुने
–मुटुको रोग
–मस्तिष्कमा रक्तश्राव
–क्यान्सर रोग (धूम्रपान नगर्नेलाई भन्दा गर्नेहरुलाई शरीरका विभिन्न भागहरुको क्यान्सर हुने अधिक सम्भावना रहन्छ ।
–निस्क्रिय धूम्रपानः
धूम्रपान गर्ने व्यक्तिले हावामा फालेको धुवा उसका वरपर रहेका व्यक्तिले लिन्छन् ।

यसरी हावामा फालिएको धुवा लिने व्यक्तिलाई निस्क्रिय धूम्रपानकर्ता भनिन्छ ।
चुरोटबाट निस्कने धुवाँ मध्ये २५ प्रतिशत धूम्रपान गर्ने व्यक्तिले शरीर भित्र तान्छ र बाँकी ७५ प्रतिशत हावामा फाल्ने गर्छ । धूम्रपानको असरबारे कुरा गर्दा विगतमा भन्दा हाल आएर धूम्रपानले गरेको धुवाले धूम्रपान नगर्ने निस्क्रिय धूम्रपानकर्तालाई पनि उत्तिकै समस्या उत्पन्न गराउँछ भन्ने चर्को बहस हुन थालेको छ । हावामा फालिएको धुँवामा धूम्रपान गर्ने व्यक्तिले तानेको धुवामा भन्दा दुईगुणा निकोटिन तीन गुणा टार, पाँच गुणा भन्दा बढी कार्वनमोनोअक्साईड र ५० गुणा भन्दा बढी क्यान्सर जन्य रसायनहरु हुन्छन् । जबबाट निस्क्रिय धूम्रपानकर्ताले धूम्रपान सम्बन्धी थुप्रै प्राणघातक रोगहरु लाग्ने जोखिममा पर्दछन् । गर्भको शिशुलाई पनि निस्क्रिय धूम्रपानले असर गर्दछ । श्रीमानले गरेको धूम्रपानबाट उसको श्रीमतीीलाई असर गर्दछ र यदी श्रीमती गर्भवती छिन् भने उक्त धुवाँले गर्भमा रहेको भ्रुणलाई समेत घातक असर पु¥उाँदछ ।चुरोट पिउने गर्भवतीबाट तौल कम भको बच्चा जन्मने, त्यस्तो बच्चा जन्मेको केही दिनमै मर्न सक्ने र सकैकसैको त मृत बच्चा समेत पैदा हुन सक्छ । धूम्रपान नगर्नेहरुको भन्दा धूम्रपानी आमाबुवाका केटाकेटीहरु धरीधरी रुघाखोकी,ब्रोङकाईटिस वा निमोनिया जस्ता छातिका
रोगहरुबाट संक्रमित हुने सम्भावना बढी हुन्छ ।
धूम्रपान त्याग्दा हुने फाइदाहरुः
(स्वास्थ्य,सुन्दर र सुरक्षित जीवन बाँच्न पाउने ।
खानेकुराहरुको स्वाद सप्रिने र रुची बढी हुने ।
तौल बढ्ने र हृष्टपुष्ट हुने ।
छाला चाउरीने समस्याबाट मुक्ति तथा दाँत र औला पहेलो नहुने ।
दम,खोकी ह्दयघात तथा क्यान्सर जस्ता प्राणघातक रोगबाट मुक्ति पाइने ।
केटाकेटीहरुलाई छातिको संक्रमित रोगहरुकम हुने ।
स्वास्थ्य बच्चाको जन्म हुने ।
पैसा खर्च कम हुने र पारिवारिक सन्तुष्टि प्राप्त हुने ।
छोरा छोरीहरुले धूम्रपान सिक्ने सम्भावना कम हुने ।
धुवाँ सहित वातावरण बाँच्न पाउने पारिवारिक अधिकार पूरा हुने ।
धूम्रपान कसरी त्याग्नेः
धुम्रपानको लत लागि सकेपछि छोडन त्यति सजिलो हुँदेन । निश्चय नै यसको लागि आत्मबलको खाँचो पर्दछ । जसले आफ्नो मन र इन्द्रियलाई नियन्त्रण गर्न सक्दैन । त्यसले चाहेर पनि धुम्रपान तथा सूर्तीजन्य पदार्थहरुको सेवन त्याग्न सक्दैन ।
धुम्रपान छुटाउने कुनै अचुक औषधी र काइदा छैन तर छोड्न सकिन्छ । धेरैले छोडेका पनि छन् । धुम्रपान गर्ने धेरै जसोलाई सोध्दा उनीहरिुलाई यसबाट हानीहरुबारे थाहा हुादा र छोड्ने इच्छा समेत हुँदा पनि छोड्न सकिरहेका हुँदैनन् । उनीहरुको एउटै गुनासो के छ भने धुम्रपान छोड्नलाई पर्याप्त तरीकाहरु तथा सूचना र जानकारी मूलक सामाग्रीहरु भेटिदैनन् । धुम्रपान छोड्न चाहनेले उपयुक्त योजना बनाउनु पर्दछ ।
ध्रूमपान किन कहिले र केका लागि छोड्ने र कसको सहयोग लिने भनेर स्पष्ट हुनुपर्छ । धूम्रपानपूर्ण रुपले छोड्नलाई कसैको सहयोग आवश्याक पर्दछ भन्ने बिर्सनु हुदैन ।
धूम्रपान एकै पटक चट्टै छोड्न पनि सकिन्छ र संख्या कम गर्दै वा धूम्रपान गर्न ढिलाई गरेर पनि छोड्न सकिन्छ । तर चाहनेले एकै पटक भट्टै छोड्न सक्दा उपयुक्त हुन्छ किन भने संख्या कम गर्ने उपाय त्यति सफल नहुन सक्छ भने धूम्रपान गर्न ढिलाई गर्दा पनि लामो समय बैचनी हुन सक्छ ।
योजनाबद्ध ढंगले धूम्रपान छोड्दा अवश्य सफल भइन्छ , यसका लागि तलका बुदाहरु हेरौं ः
– सर्वप्रथम धूम्रपानसँग सम्बन्धित बानी व्यहोरा हटाउन आफ्नो दैनिक जीवन शैलाी नै परिवर्तन गर्नु पर्ने हुुन्छ । (जीवनशैली नै परिवर्तन बिहानदेखि नै शुरु गर्नु पर्ने हुन्छ । जस्तै ः चिया समय घटाउनु पर्छ ।
– धूम्रपान छोड्दा एउटा निश्चित दिन तोक्दा उपयुक्त हुन्छ । जस्तै ः बैशाख १ गतेदेखि ।
–धूम्रपान छोड्नु भन्दा अगाडि यसले हुने हानीबारे स्पष्ट हुनु पर्छ र यसले फाइदा गर्दै गर्दैन केवल हानी मात्र गर्छ भनि मनमा लिनु पर्छ । आखिर वास्तविक कुरो पनि यहि नै हो ।
–धूम्रपान छोड्न चाहनेले आफूसँग बस्न चाहनेले आफु बस्ने कोठाहरुमा पनि यसले गर्दा हुने हानीहरुको तस्वीर वा चित्र टाँस्ने गर्नुपर्दछ । ताकि धूम्रपान गर्नेतिर ध्यान केन्द्रीत नहोस् ।
–धूम्रपान गर्न मन लाग्ने चहना रहने वातावरणको सृजना गर्ने जस्तै –धूम्रपान सम्बन्धी सामाग्रीहरु चुरोट, सलाई , एष्ट्रे आफूसँग नराख्ने ।
– धूम्रपान गर्न मन लागेको बेला धूम्रपान को अलवा अन्य केही उपाय रोज्न सकिन्छ ।
जस्तै–चुइगम वा ल्वाङ्ग चपाउने
–बिस्तारै लामो लामो स्वाश लिने र फाल्ने ।
–प्रशस्त पानी पिउने ।
–अन्य रचानात्मक काममा व्यस्त रहने आदि ।
यी सबै उपायहरु अवलम्बन गरि दह्रो आत्मबलको साथ धूम्रपान त्याग्ने अठोट गरेमा अवश्य पनि सफल भइन्छ । यसरी प्रयास गर्दा गर्दै पनि पुन ः शुरु गर्न सक्ने सम्भावना करिब एक महिनासम्म अधिक रहन्छ । त्यसैले यस्तो वातावरण सृजना हुन नदिन सचेत रहनु पर्दछ । धूम्रपानको तलतल धूम्रपानछोडेको दुई तिन दिन सम्म अत्याधिक रहन्छ र त्यसपछि यो क्रम कम हुदै जान्छ र खानामा रुची बढ्न थाल्छ । धूम्रपान छोडेको दुई हप्ता भित्रै २ देखि ३ के.जी. तौल बढ्न सक्छ । त्यसैले नआतिनोस् र तपाई पनि यस किसिमको आत्पबलको विकास गर्नोस् र धूम्रपान त्याग्नोस् पहिला जीवन रोज्नोस् , धूम्रपान होइन् ।
धूम्रपान पुन ः शुरु गर्ने अवस्थाहरु ः
–जाँड, रक्सी पिउँदा ।
–साथीहरुबाट चिन्तामा ।
–निरुत्साह वा असफलतामा ।

धूम्रपान छोड्न निरन्तरता दिनका लागि केही बुदाहरु ः
–आफैले धूम्रपान गर्दा हानी गरेको कल्पना गर्ने ।
–सधै मनमा के कारणले धूम्रपान छोड्नु भएको हो सोच्ने र सधैका लागि छोड्ने प्रण गर्ने ।
–धूम्रपान छाड्दा प्राप्त गर्ने फाइदाहरु बारे सोच्ने ।
–धूम्रपान आरामसँग छोड्दै जाने र छाड्न सक्छु भन्ने आत्मबलको विकास गर्ने ।
–धूम्रपान गर्ने अन्य व्यक्तिहरुलाई पनि धूम्रपान त्याग्न सल्लाह दिने ।
____________________________________
ज्ञान बाँड्नु सबैभन्दा ठूलो धर्म हो त्यसैले सबैले लाइक तथा शेयर गर्न नभुल्नुहोला !!